Tin tức
IQOS có phải thuốc lá điện tử? Có nên sử dụng IQOS?
Bạn đang cân nhắc thay đổi thói quen hút thuốc lá truyền thống và tò mò về IQOS – sản phẩm thuốc lá nung nóng đang được nhắc đến khắp nơi? Nhưng liệu IQOS có phải là thuốc lá điện tử như nhiều người lầm tưởng, và quan trọng hơn, có nên sử dụng IQOS để thay thế thuốc lá thông thường?
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này để có cái nhìn rõ ràng và đưa ra quyết định đúng đắn cho bản thân.
1. IQOS có phải thuốc lá điện tử?
Trong những năm gần đây, sự xuất hiện của nhiều sản phẩm thay thế thuốc lá truyền thống như thuốc lá điện tử (E-cigarette/Vape) và thuốc lá nung nóng (Heat-not-Burn) đã tạo nên nhiều tranh luận. Trong đó, IQOS – sản phẩm thuốc lá nung nóng do tập đoàn Philip Morris International (PMI) phát triển – thường bị nhầm lẫn với thuốc lá điện tử.
Tuy nhiên, xét trên cả nguyên liệu, cơ chế hoạt động lẫn đặc tính sản phẩm, IQOS hoàn toàn khác biệt với thuốc lá điện tử.
Thuốc lá điện tử (E-cigarette/Vape)
Thuốc lá điện tử được thiết kế để thay thế thuốc lá điếu bằng cách sử dụng dung dịch lỏng (e-liquid). Loại dung dịch này chứa nicotine tổng hợp, chất tạo khói (propylene glycol, glycerin), hương liệu và một số phụ gia khác. Điểm quan trọng là thuốc lá điện tử không sử dụng lá thuốc lá thật.
Cơ chế hoạt động của thuốc lá điện tử dựa trên việc dùng điện trở (coil) để làm nóng tinh dầu, từ đó tạo ra hơi aerosol mà người dùng hít vào. Do không có quá trình đốt cháy, thuốc lá điện tử không sinh khói hay tro, thay vào đó là hơi chứa nicotine cùng các hương vị đa dạng như bạc hà, trái cây, cà phê…
Sự đa dạng này khiến thuốc lá điện tử thu hút không chỉ người hút thuốc mà cả những người chưa từng hút thuốc, đặc biệt là giới trẻ.
Mặc dù thường được quảng bá là “ít độc hại hơn” thuốc lá truyền thống, nhưng thực tế, thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh – và tác động lâu dài của việc sử dụng sản phẩm này đối với sức khỏe con người vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.
IQOS – Sản phẩm thuốc lá nung nóng (Heat-not-Burn)
Trái ngược với thuốc lá điện tử, IQOS sử dụng lá thuốc lá thật dưới dạng các thanh thuốc lá được chế biến và nén chặt (MOFEE, TEREA hoặc một số thương hiệu khác). Điều này đồng nghĩa với việc người sử dụng vẫn tiêu thụ nicotine từ lá thuốc lá chứ không phải từ dung dịch hóa học.
Về cơ chế hoạt động, thiết bị IQOS dùng hệ thống điện tử để làm nóng thanh thuốc ở mức nhiệt khoảng 350°C – thấp hơn nhiều so với quá trình đốt cháy thuốc lá điếu truyền thống (600–800°C). Chính nhờ sự khác biệt này, IQOS không tạo ra khói, tro hay tàn thuốc. Thay vào đó, nó sinh ra hơi chứa nicotine cùng các hợp chất được giải phóng trực tiếp từ lá thuốc.
Đặc điểm này giúp trải nghiệm của người dùng IQOS trở nên gần gũi hơn với thuốc lá truyền thống so với thuốc lá điện tử, bởi họ vẫn có cảm giác hít hơi thuốc từ lá thuốc thật. Đồng thời, việc loại bỏ quá trình đốt cháy cũng làm giảm đáng kể sự hình thành của một số chất độc hại so với thuốc lá điếu. Tuy nhiên, cần khẳng định rằng IQOS vẫn chứa nicotine – yếu tố gây nghiện – và không thể coi là sản phẩm hoàn toàn an toàn.
2. IQOS có an toàn hơn thuốc lá truyền thống không?
Một trong những lý do khiến IQOS được chú ý trong những năm gần đây là lời quảng bá từ nhà sản xuất – Tập đoàn Philip Morris International (PMI) – rằng đây là sản phẩm “giảm hại” so với thuốc lá điếu thông thường. Cơ sở của lập luận này dựa trên sự khác biệt trong cơ chế hoạt động: IQOS làm nóng lá thuốc ở khoảng 350°C thay vì đốt cháy ở mức 600–800°C như thuốc lá truyền thống.
Giảm phát sinh một số chất độc hại
Quá trình đốt cháy thuốc lá truyền thống tạo ra hơn 7.000 hợp chất hóa học, trong đó có hàng trăm chất độc hại và khoảng 70 chất được xác định là gây ung thư. Trong khi đó, do IQOS không tạo ra quá trình cháy, nên mức độ phát thải của một số chất độc hại như tar (hắc ín), carbon monoxide (CO) hay benzene được ghi nhận là thấp hơn đáng kể.
Nghiên cứu do PMI công bố cho thấy, mức độ phơi nhiễm các hợp chất độc hại giảm từ 50% đến 90% so với thuốc lá điếu.
Điều này đồng nghĩa với việc người dùng IQOS có thể ít tiếp xúc hơn với những yếu tố nguy cơ chính gây nên các bệnh hô hấp, tim mạch và ung thư so với khi hút thuốc lá truyền thống. Một số nghiên cứu độc lập cũng xác nhận rằng khói thuốc từ IQOS chứa ít chất độc hại hơn, đồng thời ít tạo khói thụ động ảnh hưởng tới môi trường xung quanh.
Vẫn tồn tại những rủi ro đáng kể
Tuy nhiên, việc giảm bớt một số chất độc hại không đồng nghĩa với an toàn tuyệt đối. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là IQOS vẫn cung cấp nicotine – thành phần gây nghiện chính trong thuốc lá.
Nicotine ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, gây phụ thuộc, đồng thời làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, rối loạn tim mạch và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển não bộ ở thanh thiếu niên.
Ngoài ra, các hợp chất sinh ra trong quá trình làm nóng thuốc lá tuy ít hơn so với quá trình đốt cháy, nhưng vẫn bao gồm nhiều chất độc hại chưa được nghiên cứu đầy đủ về tác động lâu dài đối với sức khỏe con người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần nhấn mạnh rằng các sản phẩm thuốc lá nung nóng, bao gồm IQOS, không phải là sản phẩm an toàn và không nên được coi là giải pháp thay thế lành mạnh.
Bảng so sánh: IQOS – Thuốc lá điện tử – Thuốc lá truyền thống
| Tiêu chí | IQOS (Thuốc lá nung nóng) | Thuốc lá điện tử (E-cigarette/Vape) | Thuốc lá truyền thống |
| Nguyên liệu | Lá thuốc lá thật (được chế biến và nén thành thanh HEETS/TEREA) | Tinh dầu (e-liquid) gồm nicotine tổng hợp, chất tạo khói, hương liệu | Lá thuốc lá thật cuốn thành điếu |
| Cơ chế hoạt động | Làm nóng thanh thuốc ở khoảng 350°C (không đốt cháy) | Dùng điện trở làm nóng tinh dầu, tạo hơi aerosol | Đốt cháy trực tiếp ở 600–800°C |
| Khói/Hơi tạo ra | Hơi chứa nicotine từ lá thuốc (không có tro, ít mùi khói) | Hơi nước có chứa nicotine và hương liệu (nhiều mùi vị) | Khói thuốc lá, tro và tàn thuốc |
| Hàm lượng nicotine | Có, từ lá thuốc lá thật | Có, từ nicotine tổng hợp trong tinh dầu | Có, từ lá thuốc lá thật |
| Mức độ độc hại | Giảm một số chất độc hại do không đốt cháy, nhưng vẫn có nicotine và các hợp chất khác | Chưa có nghiên cứu dài hạn; vẫn gây nghiện do nicotine, có thể chứa hóa chất khác | Cao nhất, do sản sinh hàng nghìn hợp chất độc hại khi đốt cháy |
| Trải nghiệm người dùng | Gần giống thuốc lá truyền thống (mùi, cảm giác hít hơi từ lá thuốc) | Khác biệt rõ, phụ thuộc vào hương vị tinh dầu | Trải nghiệm quen thuộc, mùi khói đặc trưng |
| Ảnh hưởng môi trường | Ít khói, không tro, hạn chế mùi ám | Không khói, không tro, ít ám mùi | Tạo nhiều khói, tro, ảnh hưởng không gian xung quanh |
| Mức độ phổ biến | Được nhiều quốc gia cho phép dưới dạng HTP | Phổ biến mạnh, đặc biệt ở giới trẻ | Truyền thống, vẫn chiếm tỉ lệ lớn tại nhiều quốc gia |
Nhận xét tổng quan
- Thuốc lá truyền thống là hình thức gây hại nhiều nhất do quá trình đốt cháy tạo ra hàng nghìn chất độc hại.
Thuốc lá điện tử loại bỏ khói và tro, nhưng dựa trên tinh dầu hóa học và chưa có nghiên cứu dài hạn chứng minh an toàn tuyệt đối. - IQOS sử dụng lá thuốc lá thật, giảm bớt một số độc hại nhờ không đốt cháy, song vẫn chứa nicotine gây nghiện và không phải giải pháp “an toàn hoàn toàn”.
3. Có nên sử dụng IQOS để thay thế thuốc lá truyền thống?
Việc lựa chọn IQOS thay thế thuốc lá điếu phụ thuộc rất nhiều vào mục tiêu cá nhân của người hút. Đây không phải là sản phẩm có thể áp dụng chung cho tất cả mọi người, mà cần cân nhắc dựa trên kỳ vọng và sức khỏe của mỗi cá nhân.
Khi mục tiêu là bỏ thuốc hoàn toàn
IQOS không phải là giải pháp tối ưu. Bởi lẽ, sản phẩm này vẫn cung cấp nicotine – chất gây nghiện chính khiến người hút khó từ bỏ thói quen lâu dài. Việc sử dụng IQOS chỉ thay đổi hình thức tiêu thụ, chứ không loại bỏ cội nguồn của sự phụ thuộc.
Nếu bạn thực sự muốn cai thuốc, các phương pháp hỗ trợ y tế như liệu pháp thay thế nicotine (NRT), tư vấn tâm lý hoặc sử dụng thuốc điều trị cai nghiện được bác sĩ chỉ định sẽ mang lại hiệu quả triệt để hơn.
Khi mục tiêu là giảm hại và giảm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh
Trong trường hợp bạn chưa sẵn sàng từ bỏ hoàn toàn thuốc lá, IQOS có thể được xem là một lựa chọn “ít hại hơn”. Nhờ cơ chế làm nóng thay vì đốt cháy, IQOS giúp giảm bớt khói, mùi và một phần chất độc hại. Điều này có thể làm giảm tình trạng khó chịu cho người xung quanh (hút thuốc thụ động), đồng thời hạn chế phơi nhiễm một số hợp chất nguy hiểm cho chính bản thân bạn.
Tuy nhiên, cần nhớ rằng “ít hại hơn” không có nghĩa là “an toàn”. Đây chỉ nên được coi là một giải pháp tạm thời trên lộ trình từ bỏ thuốc lá.
Khi mục tiêu là quan tâm đến sức khỏe lâu dài
Nếu bạn đặt ưu tiên cao nhất cho sức khỏe bản thân và gia đình, thì giải pháp tốt nhất vẫn là ngưng hoàn toàn cả thuốc lá điếu, IQOS và các sản phẩm chứa nicotine khác. Ngay cả khi IQOS giảm được một số chất độc hại, các nghiên cứu chưa chứng minh rằng việc sử dụng lâu dài sẽ loại bỏ nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, hô hấp hoặc ung thư. Vì vậy, lựa chọn an toàn tuyệt đối vẫn là không hút thuốc dưới bất kỳ hình thức nào.
IQOS không phải là thuốc lá điện tử theo nghĩa thông thường, mà là một sản phẩm thuộc nhóm thuốc lá nung nóng (Heat-Not-Burn – HNB). Về cơ chế, IQOS sử dụng nhiệt để làm nóng điếu thuốc lá đặc chế (HEETS/HeatSticks) mà không đốt cháy, qua đó giảm thiểu sự hình thành của một số chất độc hại so với thuốc lá truyền thống.
Tuy nhiên, cần nhìn nhận một cách khách quan:
- IQOS không phải là sản phẩm an toàn tuyệt đối. Nó vẫn chứa nicotine – chất gây nghiện – và chưa có đủ bằng chứng khoa học dài hạn để khẳng định hoàn toàn không gây hại cho sức khỏe.
- IQOS có thể là lựa chọn thay thế “ít độc hại hơn” cho những người chưa sẵn sàng cai thuốc, nhờ giảm bớt khói, mùi, hắc ín và carbon monoxide. Điều này có thể cải thiện phần nào môi trường sống và giảm ảnh hưởng tới người xung quanh.
- Giải pháp lý tưởng nhất cho sức khỏe lâu dài vẫn là ngưng hoàn toàn việc sử dụng mọi sản phẩm chứa nicotine, bao gồm thuốc lá truyền thống, IQOS và cả thuốc lá điện tử.
Như vậy, IQOS chỉ nên được coi là một bước đệm trong quá trình chuyển đổi nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp giảm hại, nhưng không phải là phương án thay thế an toàn hay vĩnh viễn. Việc quyết định sử dụng hay không phụ thuộc vào mục tiêu cá nhân – bạn muốn cai thuốc, giảm hại tạm thời hay đơn giản là thay đổi trải nghiệm.
Trong mọi trường hợp, lời khuyên chung từ giới y tế là:
- Nếu bạn đang hút thuốc lá điếu, IQOS có thể giúp giảm thiểu phần nào tác động tiêu cực.
- Nếu bạn chưa từng hút thuốc, tuyệt đối không nên bắt đầu với IQOS, vì sản phẩm này vẫn có nguy cơ gây nghiện và ảnh hưởng sức khỏe.
- Và nếu mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, bỏ hoàn toàn thuốc lá luôn là con đường đúng đắn nhất.
Thành Lâm HNB với kinh nghiệm và sự thấu hiểu – luôn sẵn sàng tư vấn, đồng hành cùng bạn để xây dựng lộ trình phù hợp, giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt nhất cho sức khỏe bản thân và gia đình.
Hotline:
- Hà Nội: 0967 67 6688
- Hồ Chí Minh: 096 2532266
